Plastiki laboratoryjne jako alternatywa dla szkła laboratoryjnego

Produkty plastikowe stanowią coraz częstszą alternatywę dla produktów szklanych. Odporność na stłuczenia, lekkość, jak i niższy koszt zwiększa ich konkurencyjność dla wielu użytkowników w laboratoriach. Istotny jest jednak wybór samego tworzywa. Ma on kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa i skuteczności każdego badania. Często ten sam rodzaj sprzętu laboratoryjnego wykonany jest z różnych materiałów.

W niniejszym artykule scharakteryzujemy najpopularniejsze rodzaje plastików laboratoryjnych.

 

Rodzaje tworzyw sztucznych wykorzystywanych w laboratoriach

 

Polipropylen (PP)

Polipropylen to polimer powstały przez polimeryzację propenu. Wykazuje bardzo dobrą odporność termiczną, jest bezzapachowy i nie pochłania wilgoci. Ze względu na swoje termoplastyczne właściwości można z niego produkować akcesoria o różnych kształtach i wymiarach. Wyróżnia się dużą odpornością na wirowanie przy wysokich obrotach. Produkty wykonane z polipropylenu można z powodzeniem sterylizować w autoklawie.

Stanowi wysokiej jakości materiał do produkcji: bagietek, butelek, cylindrów, filtrów strzykawkowych, kolb, korków, kuwet laboratoryjnych, lejków, łyżeczko-szpatułek, naczynek wagowych, pęset, pojemników, probówek, słoików, statywów, szufelek miarowych i zlewek.

Materiał ten posiada matowe, mleczne zabarwienie.

 

Polietylen (PE)

Polietylen to polimer wysokiej jakości powstały w wyniku polimeryzacji etylenu. Można go podzielić na dwie frakcje:

• mniejszej gęstości (LDPE - Low Density Poliethylene),
• wysokiej gęstości (HDPE - High Density Poliethylene).

Jest to sprawdzony surowiec do produkcji butelek, korków, kroplomierzy, pipet Pasteura, pojemników, czy tryskawek, gdzie potrzebna jest zarówno duża elastyczność plastiku, jak i wysoka odporność chemiczna. Odporność termiczna jest na poziomie umiarkowanym - produkty i elementy polietylenowe nie są przystosowane do autoklawowania.

Plastiki polietylenowe posiadają lekko mleczne zabarwienie.

 

Polistyren (PS)

Polistyren to polimer wysokiej jakości powstały w wyniku polimeryzacji styrenu. Jest to tworzywo nieelastyczne, odporne na ścieranie, ale też i kruche. Elementy polistyrenowe stały się lekkimi i stabilnymi odpowiednikami szkła. Nie są jednak odporne na działanie wysokich temperatur i nie można ich autoklawować. Produkty polistyrenowe wykorzystywane w laboratorium to przede wszystkim kuwety spektrofotometryczne, pęsety, probówki, słoiki i szalki Petriego.

Tworzywo cechuje się wysoką przejrzystością i dużym połyskiem powierzchni.

 

Poliwęglan (PC)

Poliwęglan to polimer z grupy poliestrów. Stanowi atrakcyjną alternatywę dla produktów szklanych z uwagi na lekkość, przejrzystość i dużo większą wytrzymałość. Jest odporny także na wilgoć, zmienne temperatury i szereg substancji chemicznych. Pudełka i statywy poliwęglanowe spełniają wszelkie wymagania co do przechowywania probówek w warunkach kriogenicznych, tj. w temperaturze ciekłego azotu.

 

Polimetylopenten (PMP)

Polimetylopenten to polimer wysokiej jakości z grupy poliolefinów. Wyróżnia się niską gęstością, jak i wyjątkową lekkością oraz przejrzystością. Materiał ten jest bardzo sztywny oraz odporny mechanicznie i termicznie. Z polimetylopentenu produkowane są między innymi lejki Urbanti, zlewki, czy kolby miarowe.

 

Kopolimer styrenowo-akrylonitrylowy (SAN)

Kopolimer styrenu i akrylonitrylu to termoplastyczne tworzywo o wysokiej przezroczystości. Cechuje się umiarkowaną odpornością temperaturową i wysoką twardością powierzchniową. Stanowi wysokiej klasy materiał przykładowo do produkcji zlewek.

 

Polimetakrylan metylu (PMMA, plexi)

Polimetakrylan metylu to bardzo lekkie i sztywne tworzywo znane pod nazwą plexi lub szkło organiczne. Charakteryzuje się bardzo dobrymi właściwościami optycznymi i umiarkowaną odpornością temperaturową.

 

Właściwości fizyczne tworzyw sztucznych

 

Tabela 1. Właściwości fizyczne tworzyw sztucznych.

 

 

Wszystkie powyższe dane zostały opracowane na podstawie materiałów producentów. W związku z tym, dane te należy traktować jedynie jako wskazówki w czasie pracy w laboratorium.

 

Odporność chemiczna tworzyw sztucznych

 

Poniższe dane pozwolą ustalić, czy dany materiał spełni wymagania użytkownika.

W tabeli została uwzględniona zwyczajowa klasyfikacja materiałów, wykazujących:

• Odporność (+): w ramach dopuszczalnej temperatury materiał pozostaje nienaruszony/nieznacznie naruszony.
• Warunkową odporność (0): może dojść do uszkodzenia / spęcznienia. Okres użytkowania materiału może ulec skróceniu.
• Brak odporności (-): materiału nie można używać w ogóle lub tylko w warunkach szczególnych.

 

Tabela 2. Odporność chemiczna tworzyw sztucznych.

 

Jak bezpiecznie korzystać z wyrobów plastikowych?

1. Przed użyciem upewnij się, że plastikowy produkt jest wolny od zanieczyszczeń.

2. Zawsze przestrzegaj zaleceń producenta, dotyczących użytkowania produktu w laboratorium.

3. Poprawnie etykietuj pojemniki i naczynia plastikowe. Unikniesz przypadkowych zanieczyszczeń, pomyłek.

4. Jeśli pracujesz z plastikowymi produktami w obecności źródeł ciepła, zachowaj ostrożność! Unikaj niepotrzebnego przegrzania plastiku, ponieważ może prowadzić do odkształceń.

5. Regularnie kontroluj plastikowe produkty pod kątem zużycia. Nie korzystaj z uszkodzonych produktów w laboratorium.

6. Zachowaj ostrożność przy zakrętkach i innych akcesoriach. Upewnij się, że plastikowe zakrętki są odpowiednio zamknięte, aby uniknąć wycieków lub parowania substancji.

7. Usuwaj plastikowe odpady zgodnie z miejscowymi przepisami i procedurami recyklingu.

Przestrzeganie powyższych zasad umożliwi efektywną pracę w laboratorium. Bezpieczeństwo i dbałość o produkty laboratoryjne to ważne elementy dobrej praktyki.